Wokół Góry Św. Anny

Zdużą satysfakcją informujemy, że stały nasz współpracownik i piszący w „Panoramie Ziemi Gogolińskiej” artykuły na tematy historyczne a dotyczące miasta i gminy Gogolin, pan mgr Józef Szulc, opracował monografie, pięknie wydaną przez Urząd Miasta w Leśnicy, pt. „Wokół Góry Św. Anny” Fakt ten odnotowała także Nowa Trybuna Opolska, na łamach któraj wybitny historyk, znawca i piewca wszelkich „silesiaków” prof. Michał Lis napisał m.in: „Była (Góra Św. Anny – dop. red.) zawsze dla żyjących tu ludzi miejscem szczególnym. Miejscem kultu czczonym przez pokolenia, uwiecznionym w poemacie. Miejscem, do którego pielgrzymowano, ale i o które staczano krwawe bitwy. Symbolem wiary, ale także symbolem racji, które wymagają historycznego zakotwiczenia. Ciągną więc na niż szukający oparcia zwykli ludzie, ale i wielcy. Nie na końcu też politycy. Jej miejsce w regionie podkreślił w swej pasterskiej pielgrzymce papież Polak, modląc się i wspominając tych, co nie zawahali się ryzykować życie.

Ukazała się właśnie kolejna publikacja o historii i współczesności tego miejsca. (…) Z lektury opracowania wytrawnego już popularyzatora różnych części dawnego powiatu strzeleckiego, prawnika z wykształcenia i historyka z pasji, wyłania się obraz Góry oraz leżącego u jej podnóża południowo-wschodniego skrawka ziemi, na której historia pozostawiła ślady od czasów najdawniejszych oraz pierwsze pisane w czasie panowania piastowskich książąt opolskich”. Z monografii wybraliśmy do druku ten jej fragment, który dotyczy Parku Krajobrazowego „Góra Św. Anny” jako że jego częśćznajduje się na terenie naszej gminy i świadczy również o walorach krajoznawczo-przyrodniczych Ziemi Gogolińskiej.

(szaf)

PARK KRAJOBRAZOWY „GÓRA ŚW. ANNY”

Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 26 maja 1988 roku utworzono Park Krajobra­zowy „Góra Św. Anny". Wraz ze strefą ochronną - otuliną - zajmuje on obszar 13.725 hektarów, w tym na właściwy Park przypada 5.775 ha. Około 47% po-

wierzchni Parku wchodzi w skład gminy Leśnica, a pozostała część leży w obrębie gmin Zdzieszowice, Gogolin, Izbicko, Strzelce Opolskie i Ujazd.

Utworzenie Parku Krajobrazowego „Góra Św. Anny" miało na celu szczególną ochronę jego walorów przy­rodniczych, krajobrazowych i kulturowych oraz zabez­pieczenie warunków dla zgodnego z wymogami eko­logii rozwoju przestrzennego.

Rejon Góry Św. Anny jest jednostką krajobrazową wyróżniającą się w skali całej Wyżyny Śląskiej dzięki swej wyniosłości oraz urozmaiconej rzeźbie terenu. Najwyższe wzniesienie na obszarze Parku - Góra Św. Anny - ma 400,4 m n.p.m.

Na terenie Parku występują formy krasowe, m.in leje zapadliskowe, wąwozy i jedna jaskinia (w Ligocie Górnej). Dodaje to swoistego uroku krajobrazowi. Do walorów krajobrazowych zaliczyć należy również dwa niezwykle ciekawe rezerwaty przyrody. W rezerwacie geologicznym „Góra Św. Anny" (powierzchnia 2,68 ha) ochronie podlega strefa kontaktu wulkanitów ze ska­łami osadowymi triasu i kredy. Miejsce to przypomi­na o zjawiskach wulkanicznych sprzed 5 milionów lat. Rezerwat położony jest w starym kamieniołomie ba­zaltu i wapienia (w pobliżu zajazdu „Pod Górą Chełm­ską"). W rezerwacie folklorystycznym „Ligota Dolna" przedmiotem ochrony jest roślinność kserotermiczna. Wśród występujących tu 26 gatunków roślin cie­płolubnych na uwagę zasługuje bardzo rzadki w skali kraju len austriacki.

 Na Górze Św. Anny zarejestrowano 832 gatunki roślin, w tym 31 chronionych, 11 częściowo chronio­nych oraz 21 górskich. Podana liczba obejmuje także 106 gatunków nie odszukanych po II wojnie świato­wej. W drzewostanie tutejszym z gatunków powszech­ne występujących należy wymienić buk, dąb, brzozę, modrzew, jawor, grab, olszę, jesion, świerk i sosnę. Szczególnie cenne są pozostałości lasów bukowych. Dla ich ochrony planuje się utworzenie trzech rezer­watów leśnych: „Boże Oko" („Klucz"), „Lesisko" i „Gra­fik" („Bukowy Las"). Cechy pomników przyrody posiada 81 okazałych drzew. | Czynnikiem wzbogacają­cym walory przyrodnicze Parku są usytuowane w jego granicach parki podworskie, m.in. w Lichyni. W trzech parkach zare­jestrowano kilka dobrze za­chowanych drzew o ce­chach pomników przyrody, w tym takie gatunki egzo­tyczne jak miłorząb dwuklapowy, platan, tulipanowiec amerykański, kasztan jadal­ny, magnolia.

Bogata jest również fau­na rejonu Góry Św. Anny. i Wymienić tutaj należy jelenie, sarny, dziki, borsuki, lisy, kuny, tchórze, jeże, zające, wiewiórki; prawdopo­dobnie występuje suseł moręgowany.

Suseł moręgowany

foto: Marcin Karetta – www.karetta.pl

W występujących na terenie Parku lasach i zadrzewieniach gnieździ się ponad 50 gatunków ptaków. Na szczególną uwagę zasługują stanowiska ptaków dra­pieżnych (myszołów, pustułka, jastrząb, krogulec, kobuz). W buczynach gnieżdżą się dość rzadkie ptaki - gołąb siniak i muchołówka mała, a na słabo poro­śniętych roślinnością stokach występuje równie rzadki ptak kląskawka.

Dużą różnorodnością gatunkową charakteryzuje się także świat zwierząt bezkręgowych. Spośród nich wnikliwszymi badaniami objęto jedynie motyle i pają­ki. Koło Ligoty Dolnej, głównie na 50-hektarowym obszarze Ligockiej Kamiennej Góry, w latach 1917-1964 stwierdzono aż 599 gatunków motyli, co stano­wi 54% gatunków znanych na całym Śląsku, a wśród nich wiele rzadkości krajowych. W rejonie Leśnicy stwierdzono występowanie wielu rzadkich na Śląsku gatunków pająków.

Prezentacji ciekawych form i tworów przyrody służą ścieżki dydaktyczne:

1)  wokół Góry Św. Anny,

2) z Góry Św. Anny do Ligoty Dolnej przez Żyrową,

3) z Góry Św. Anny do Zalesia Śląskiego przez pro­jektowane rezerwaty „Boże Oko" i „ Grafik",

4)  z Źyrowej do Góry Św. Anny przez projektowa­ny rezerwat „Lisisko".

Obok walorów przyrodniczo-krajobrazowych rejon Góry Św. Anny prezentuje także wielkie wartości kul­turowe. Zlokalizowana na szczycie bazylika św. Anny wraz z klasztorem franciszkanów stanowi centralne miejsce pielgrzymkowe Śląska Opolskiego. Na obsza­rze Parku znajduje się ponad 200 zabytków architek­tury i budownictwa. Zespół 40 barokowych kaplic tworzy słynną kalwarię. Walorem Parku jest również znajdujący się na Górze Św. Anny największy w Pol­sce (7.000 miejsc siedzących, 23.000 miejsc stoją­cych) amfiteatr skalny z monumentalnym Pomnikiem Czynu Powstańczego.

Józef Szulc