Biskup Paul Tkotsch 1895-1963
Wśród wywodzących się z Gogolina księży dwóch osiągnęło godność biskupią. Mieszkańcy Gogolina mają jeszcze w pamięci prymicje biskupie urodzonego tutaj, a przebywającego w Austrii ks. bp Christiana Wemera. Urodzony w 1943 roku w Gogolinie Christian Wemer został siedem lat temu przez papieża Jana Pawia II obdarzony godnością biskupią i powołany na biskupa wojskowego dla Sił Zbrojnych Dolnej Austrii. Jego wspaniałe prymicje biskupie odbyły się w Gogolinie w dniu 12 lipca 1992 roku. W trakcie tych uroczystości powoływano się na fakt, że jest to już drugi biskup pochodzący z Gogolina. Przypomniano postać i modlono się za pierwszego gogolińskiego biskupa ks. Paula Tkotscha. Jestem przekonany, że trzeba tę wybitną postać zachować w pamięci mieszkańców naszego miasta. Poniżej więc przytaczam skromne informacje, które udało się już zebrać.
Ksiądz biskup Pauł Tkotsch urodził się w Gogolinie w dniu 29 czerwca 1895 roku. Tutaj spędził dzieciństwo i lata młodzieńcze. Jego ojciec Thomas Tkotsch był powszechnie szanowanym i zasłużonym mieszkańcem Gogolina, dochodząc nawet do najwyższego stanowiska administracyjnego odpowiadającego funkcji burmistrza.
Teologię Pauł Tkotsch studiował na Uniwersytecie Wrocławskim. Naukę przerwała mu I wojna światowa. Po zakończeniu wojny kontynuował studia i w dniu 17 marca 1923 roku został wyświęcony przez wrocławskiego kardynała Adolfa Bertrama. W późniejszym okresie ks. Pauł Tkotsch pracował w Berlinie u boku ks. Lichtenberga, ogłoszonego niedawno przez papieża Jana Pawła II błogosławionym. Wypełniał obowiązki w parafii pod wezwaniem Serca Jezusowego. Już w roku 1925 ksiądz Pauł Tkotsch rozpoczął jednak pracę w administracji kościelnej będąc najpierw sekretarzem Delegatury, a później Wikariatu Generalnego. W roku 1933 biskup powierzył mu kierownictwo w „Caritasie".
W bardzo trudnych latach III Rzeszy udało się ks. P. Tkotschowi, pomimo licznych usiłowań ingerowania państwa, zachować niezależność „Caritasu". O jego zaangażowaniu mówiono, że w tej tak wycieńczającej pracy nie był nigdy urzędnikiem zza biurka. Regularnie pomagał też wtedy w duszpasterstwie w parafii św. Ansgara. W krótkiej jego biografii napisano, że późniejszą maksymę biskupią „W wierze i miłości", usiłował już w tych latach w trosce o każdego pojedynczego człowieka wprowadzić w czyn.
W roku 1940 ks. Pauł Tkotsch przejął rozległą wschodnioberlińską parafię św. Maurycego. Równocześnie cały czas zajmował się „Caritasem". W latach 1941-1960 był przewodniczącym Związku „Caritas" na terenie biskupstwa berlińskiego. Dodać należy, że w czasie II wojny światowej zginął, będący już wówczas klerykiem, jego brat Herbert. W 1945 roku zmarł też jego ojciec, który został pochowany na cmentarzu w Gogolinie.
Kiedy w okresie powojennym kardynał von Preysing potrzebował współpracownika w urzędzie biskupim, papież Pius XII mianował w dniu 12 maja 1948 roku księdza Paula Tkotscha biskupem tytularnym Eleuthemy i pierwszym biskupem sufraganem. Po objęciu tej godności jako biskup bardzo często odwiedzał poszczególne parafie, na terenie rozległej diecezji, udzielając sakramentów. Szczególnie w okresie choroby kardynała Preysinga, jak też i później w czasie choroby biskupa Weskamma, sufragan Tkotsch przejął na siebie szereg obowiązków. Jego „wielką godziną,, był Zjazd Katolików Niemieckich w Berlinie. Powierzono mu bowiem ogromne prace organizacyjne. Spotkanie to - co później oficjalnie podkreślano - dzięki biskupowi Tkotschowi zakończyło się wielkim sukcesem.
W ostatnich latach życia ks. bp Pauł Tkotsch chorował i przez ponad cztery lata pokój szpitalny w berlińskim szpitalu św. Jadwigi był miejscem jego cierpień i jego poświęcenia w służbie dla biskupstwa.
Z okazji 40-tego jubileuszu święceń kapłańskich w marcu 1963 roku życzenia ciężko choremu biskupowi P. Tkotschowi składał arcybiskup Bengsch. W niedługi czas później w dniu 14 maja 1963 roku w wieku 68 lat ks. bp Pauł Tkotsch zmarł. Pochowany został w dniu 22 maja 1963 roku na cmentarzu św. Jadwigi w Berlinie-Reinickcndorf. Wiadomość o śmierci biskupa Tkotscha wkrótce dotarła do Gogolina. Nabożeństwo żałobne za zmarłego biskupa odprawiono tutaj w dniu 30 maja 1963 roku.
Józef Szulc